1. Groei van het vakgebied I(C)T blijft doorgaan. Nu ligt dat op zo’n 6% van de beroepsbevolking. In 2030 zal dit ongeveer 8,5% zijn, is de verwachting op basis van de groei uit het verleden en de verdere ontwikkeling op gebied van automatisering, digitalisering, robotisering en AI.
2. IT en vergrijzing zijn geen issue binnen ICT’ers of de IT sector. Wel legacy systemen en skills. Het is derhalve belangrijk om goed op de hoogte te zijn van met name de snelst groeiende ICT-vaardigheden bij bureaus en werkgevers. Dat geeft inzicht in de toekomstKenmerkende termen daarin zijn: data, identity, Tmap, Vue.js, Apache en nog veel meer.
3. De groei van de IT-beroepsbevolking in het afgelopen jaar is volledig toe te schrijven aan het toenemende aantal zzp’ers. Van 76 duizend in 2022 Q2 naar 84 duizend in 2023 Q2, een toename van ruim 10%.
4. De schaarste is gigantisch en de wervingshaalbaarheid is extreem lastig en blijft zeer tot extreem lastig in de komende jaren.
5. Gemiddeld bewegen ICT’ers binnen 4 jaar van positie binnen hun organisatie of naar buiten toe. Met name de interne mobiliteit en retentie is een lastig fenomeen voor ICT’ers. Vanwege de hoge mate van specialisatie is intern doorgroeien of andere rollen vervullen lastig. Vaak is daarom een vervolgstap naar buiten meer logisch. De meeste ICT’ers bewegen als ze worden benaderd en zoeken maar beperkt zelf.
6. De doelgroep is vooral latent wat duidt op een grotere wervingscomplexiteit en een duurzaam andere wervingsstrategie impliceert. Sourcing is de nummer één wervingsstrategie, waarbij LinkedIn enerzijds de basis vormt en anderzijds een steeds lastiger terrein blijkt waar ICT talent vertrekt.
7. Steeds meer IT’ers zorgen dat ze niet meer gehunt kunnen worden en nemen regie in eigen hand. Dat betekent dat ze zelf zoeken naar een interessante werkgever/opdrachtgever of hun bureau/accountmanager laten weten beschikbaar te zijn voor een nieuwe klus. Talent managers en talentpools zijn de succesformules voor vast en flex.
8. In Nederland ligt tussen het uurtarief in loondienst en zzp- of detacheringstarief, al naar gelang ervaringsniveau, een gemiddelde factor van 2,4 tot 2,7. Niet voor ICT’ers. De gemiddelde uurtarief factor voor ICT-beroepen is 3,78. Er zit heel veel extra marge en lucht in de ICT zzp- en detacheringstarieven die niet te verklaren zijn door extra wervingskosten.
9. ICT’ers gaan voor een goed salaris/uurtarief en de werkbeleving, al dan niet op kantoor met leuke collega’s. Flexibiliteit is de norm die voor zelfstandig professionals al per definitie aanwezig is.
10. Het Rijk is in 2023 opnieuw de meest favoriete werkgever onder ICT’ers, gevolgd door ASML en Google. In Europa zijn dat Google, Microsoft en Amazon.

• De ergste krapte lijkt over te zijn in de markt van hoogopgeleide zelfstandig professionals en gedetacheerden. Het aantal aanbiedingen op opdrachten stijgt en ligt bijna op het niveau van voor de coronacrisis. Het aantal opdrachten zonder aanbieding is steeds kleiner en beweegt onder de 10%. Tegelijkertijd zien we dat de arbeidsmarktactiviteit en sourcingsdruk aantrekken. Allemaal kenmerken dat ‘het aanbod’ zich roert en beschikbaar is of komt.
• Het aantal hoogopgeleide zelfstandig professionals is de laatste vijf jaar met bijna 30% gestegen. Dit is een explosieve toename van ongeveer 325.000 personen. Daarnaast zijn er in dezelfde periode ruim honderdduizend gedetacheerden bijgekomen.
• In de eerste helft van 2023 zijn de tarieven van hoogopgeleide zelfstandig professionals en gedetacheerden met gemiddeld 3,7% gestegen ten opzichte van dezelfde periode in 2022. Daarmee volgen de tarieven niet de inflatie, leveren zelfstandigen koopkracht in en detacheringsbureaus hun marge.
• Junior professionals, een groep die overwegend door detacheringsbureaus wordt aangeboden, zijn 8,3% duurder geworden. Zij zijn voor deze junioren beter in staat om o.a. de inflatie door te belasten aan opdrachtgevers. Terwijl opdrachtgevers juist meer de voorkeur geven aan medior en senior professionals, onder meer door AI-innovaties, de afvlakking van de economie en de uitdagingen met werknemers uit generatie Z. Desondanks hebben medioren in het eerste gedeelte van 2023 een ‘jasje’ uitgedaan qua tarief. Dit lijkt een compenserend effect van 2022, toen een stijging van meer dan 10% te zien was. Over twee jaar bezien middelt dit uit.
• Flexibele arbeid heeft het imago ‘duur’. Maar hoeveel duurder is flex nou echt? Tussen het inhuurtarief en vast salaris (incl. vakantiegeld, sociale- en werkgeverslasten) ligt een gemiddelde factor tussen 2,4 en 2,7. Naarmate het ervaringsniveau toeneemt, neemt de factor toe. In bepaalde zeer schaarse beroepsgroepen, zoals hoveniers of verzorgenden IG, klimt de factor naar bijna 4. Voor psychologen, beleidsambtenaren en beroepsgroepen – waar veelal ingekocht wordt via SLA’s en aanbestedingen – ligt de factor lager tot net tegen of onder de 2.

• De arbeidsmarktactiviteit (actief zelf op zoek naar een baan/opdracht) is historisch laag, zowel voor vast als flex, ingegeven door de krapte op de arbeidsmarkt. Daardoor komt meer nadruk te liggen op sourcing en actieve bemiddeling door intermediairs en detacheerders.
• Daartegenover staat een recordhoogte aan externe mobiliteit, wat voor werknemers in loondienst betekent dat zij bijna twee keer zo snel van werkgever veranderen als in 2015. In begin 2023 ligt de duur van een loondienstverband voor de gehele Nederlandse beroepsbevolking op korter dan vijf jaar, terwijl dat in 2015 nog acht jaar was.
• Deze is bijna twee keer zo groot als de interne mobiliteit. Wat concreet betekent dat werkgevers nauwelijks inzetten op interne carrières en doorgroeimogelijkheden, maar zich vooral concentreren op de werving op de externe arbeidsmarkt. Dit is een belangrijke aanjager van kosten en het verlies aan productiviteit en werkgeluk.
• Waar werknemers steeds korter in loondienst zijn, neemt de initiële opdrachtduur van opdrachtnemers – zelfstandig professionals en gedetacheerden – gestaag toe tot gemiddeld 205 dagen. Daarbij neemt ook het percentage opdrachten dat na de eerste opdrachtovereenkomst verlengd wordt weer toe, naar 61% in 2022.
• Het niet betalen of vragen van een marktconform arbeidsmarkttarief al naar gelang beroepsgroep en ervaringsniveau verlaagt de kans op het verlengen van een opdracht, zowel vanuit de opdrachtgever als opdrachtnemer geredeneerd. Het vergroot ook de noodzaak om meer transparantie en vergroot de roep om onafhankelijk data gedreven tariefinformatie.
• De kans om verlengd te worden en de duur van de opdracht – naast het tarief – is ook afhankelijk van type functie (inbedding), type project (kopstaart), initiële duur (hoe langer, des te lager de kans op verlening) en de branche (wel/geen aanbesteding).

• In het afgelopen jaar zijn er 127.000 nieuwe zzp’ers op de markt gekomen. Het is daarmee de snelst groeiende groep werkenden op de Nederlandse arbeidsmarkt, met inmiddels een aandeel van ruim 10% van de Nederlandse beroepsbevolking.
• Uit cijfers van Intelligence Group blijkt dat slechts 10,5% van de hoogopgeleide zzp’ers terug wil in loondienst. Begin 2021 was dit nog 17%.
• In 2023 neemt het aanbod van professionals toe, onder andere vanwege de enorme groei van hoogopgeleide zzp’ers (zelfstandig professionals). Hoewel het aanbod van actief werkzoekenden nog steeds bijzonder laag is, is de verwachting dat het aantal aanbiedingen op opdrachten licht stijgt en de banken van detacheerders in het begin van 2023 – in beroepsgroepen zoals IT en marketing – iets gevulder zijn dan een jaar geleden.
• Uit data van HeadFirst Group blijkt dat de tarieven van professionals die aan een nieuwe opdracht startten in 2022 gemiddeld met 3,8% gestegen zijn ten opzichte van 2021. Indien ook de verlengde overeenkomsten worden meegerekend in het gemiddelde tarief, dan is de gemiddelde tariefstijging een klein procentpunt lager op 3,1%. Deze daling komt doordat verlengingen veelal tegen hetzelfde tarief gaan, terwijl nieuwe opdrachten tegen een hoger tarief worden afgesloten.
• De hoogste tariefstijging was waarneembaar in het eerste kwartaal van het jaar. In de opvolgende kwartalen was de stijging minder groot, terwijl de schaarste en inflatie verder toenam.
• Indien we uitgaan van de verwachte stijging van CAO’s in 2023, zullen de uurtarieven van zelfstandig professionals in 2023 gemiddeld tussen de 4 á 6% stijgen. De afgesproken loonsverhoging voor vast personeel en tariefstijgingen voor zelfstandig professionals zullen niet veel van elkaar verschillen.
  • Uurtarieven volgen en houden gelijke tred met de CAO-ontwikkelingen. Het jaargemiddelde voor 2022 komt nu uit op 3,6%, al versnelde de loonafspraken zich in november 2022 naar 6,4%.
  • Detacheerders zullen, indien contracten en SLA’s dit toestaan, tarieven iets sterker laten oplopen om de actuele inflatie door te berekenen.
  • Opdrachtgevers nemen geen rigoureuze stappen om tarieven van professionals op lopende opdrachten op grote schaal te indexeren. Ze kiezen voor een performance based aanpak: professionals waarvan het tarief in lijn is met de prestaties, worden tussentijds niet of nauwelijks geïndexeerd. Professionals met goede prestaties en een uurtarief dat onder het marktgemiddelde ligt, worden wel – of in ieder geval eerder – geïndexeerd.

Voor deze update hebben we de gerealiseerde uurtarieven van professionals – zzp’ers en professionals in dienst van detacheerders – in de eerste helft van 2022 geanalyseerd. Aan de hand van deze data konden we voor 46 beroepsgroepen, waarbinnen het aandeel professionals groot is, in kaart brengen hoe de tariefstijging zich heeft ontwikkeld ten opzichte van de eerder afgegeven voorspelling voor heel 2022. Mede ingegeven door een exceptioneel schaarse arbeidsmarkt en een razendsnel oplopende inflatie, zijn er drie belangrijke conclusies:

• De tariefstijging van professionals – praktisch en hoogopgeleid – is in het eerste half jaar van 2022 gemiddeld 4,7%.
• De verwachting is dat het uurtarief aan het eind van het jaar gemiddeld met 10,3% is toegenomen. Nog ruim 3% meer (!) dan in december 2021 al werd voorspeld.
• De gemiddelde afgesproken loonsverhoging voor vast personeel voor de eerste helft van 2022 is 3,1%. Daarmee blijven de salarissen achter op de huidige inflatie, inflatieverwachting én gemiddelde tariefstijging van professionals.

• De verwachte tariefstijging in 2022 is gemiddeld 7%. Voor alle hoogopgeleide professionals ligt de verwachting op 5% en voor de meer praktische en operationele beroepen (blue collar) op minimaal 7%.
• Inzoomend op het professionals-segment: alleen bij managers logistiek, bibliothecarissen en conservatoren ligt een tariefstijging niet in de lijn der verwachting. Het eerstgenoemde is wel een schaarse beroepsgroep, maar minder ten opzichte van vorig jaar. De grootste tariefstijgingen worden verwacht bij elektrotechnisch ingenieurs, managers verkoop en marketing, managers ICT, databank- en netwerkspecialisten en technici bouwkunde en natuur.
• Kijkend naar het meer praktische en operationele segment: alleen bij zelfstandige buschauffeurs en trambestuurders wordt een kleine daling verwacht (-1,1%). De grootste stijgingen worden verwacht bij o.a. machinemonteurs, loodgieters en pijpfitters, timmerlieden, elektriciens en elektronicamonteurs, assemblagemedewerkers, land- en bosbouwers, lassers en plaatwerkers, en vrachtwagenchauffeurs.
• Tariefstijgingen worden primair verklaard door een constante verhoging jaar-op-jaar van 1,8%. Gevoelsmatig is deze verhoging het meest logisch te verklaren door inflatie, maar dat is niet altijd de verklarende factor. Een tweede factor is de stijging of daling van de vacaturegraad in de beroepsgroep. Naarmate de vacaturegraad daalt of stijgt en dus de markt krapper of ruimer wordt ten opzichte van dat jaar daarvoor, beweegt het tarief mee. Deze twee factoren, verklaren voor 90,6% de variantie in het voorspellingsmodel.